Verzorgen
“Het kostbaarste geschenk dat we iemand kunnen geven, is onze aandacht” (Thich Nhat Nanh). Liefde kunnen we krijgen, maar ook geven. Dat doen we met mensen om ons heen, maar ook in de zorg voor huisdieren, kamer- of tuinplanten. We geven ze voedsel, water en bescherming. Dat doen we misschien zonder er bij na te denken en zonder iets terug te verwachten. Maar onderzoek laat zien dat het zorgen voor dieren en planten ook zorgt dat wij ons beter voelen. Sta eens wat langer stil bij een (huis)dier of plant die je verzorgt. Waarom zorg je er graag voor?
We kunnen deze verzorging zien als iets waar veel liefde in kan zitten. Sta eens stil bij de liefde die je voelt als je voor planten en dieren zorgt. Bijvoorbeeld het gevoel dat je kan krijgen als je een plant water geeft. Bij het voeren van je hond, of kat, kan je extra stilstaan bij het gevoel dat je krijgt van dat dit dier in je leven is. Probeer het maar eens, al is het voor vandaag maar een klein extraatje bij de normale verzorging.
Kama muta
“Op een dag ving de aap Kuni een spreeuw. De oppasser, die bang was dat ze het nog onbeschadigde vogeltje iets zou aandoen, probeerde Kuni te bewegen om het te laten gaan. Kuni pakte het vogeltje op in één hand en klom naar het hoogste punt in de hoogste boom. Daar sloeg ze haar benen om de stam zodat ze beide handen vrij had om de vogel vast te houden. Behoedzaam vouwde Kuni beide vleugels van het vogeltje open. Ze spreidde de vleugels, in elke hand één. Ten slotte gooide ze de vogel richting de ommuurde gracht die het verblijf begrensde.” Dit verhaal uit een dierentuin werd opgetekend door de bekende mensaap onderzoeker Frans de Waal. De bonobo, met wie we 97% van de genen delen, kon zich zo goed in het vogeltje inleven dat ze het probeerde te bevrijden. De aap had er zelf niets aan, het was geen eigen kind of soortgenoot. De aap kon zich verbinden met een andere soort zonder daar ooit iets van terug te verwachten. Kuni liet zien dat zij, waarschijnlijk net als mensen, handelde uit empathie en de emoties die daar aan ten grondslag liggen.
Sinds een paar jaar onderzoekt een internationaal clubje wetenschappers één van de meest intense emoties ter wereld: kama muta. Het is een begrip uit het Sanskriet, en betekent zoiets als ‘bewogen door liefde’, of diep geroerd of geraakt zijn. Bijvoorbeeld als je voor het eerst je baby vasthoudt of als je samen bent bij een prachtige zonsondergang. Het is verwant aan, maar niet hetzelfde als, liefde. Het gaat om een plotseling gevoel waarbij de wereld even zonder rem door je heen spoelt, een kort gevoel van eenheid dat je overkomt bij een nieuwe liefde, voor een persoon, een heel team of zelfs voor de hele aarde.
Het groepje wetenschappers verbaast zich er over dat er nog zo weinig over deze emotie bekend is, en wil er meer over weten. Zo is bijvoorbeeld nog onbekend welke processen zich in de hersenen afspelen tijdens het gevoel van kama muta. Wel is inmiddels duidelijk dat de emotie kama muta een belangrijke rol kan spelen bij het verbinden met natuur.
Kama muta geeft een positief gevoel, maar kan ook goed ontstaan bij verlies en emoties als verdriet. Daar staan we bij stil in de opdracht van morgen.
Geraadpleegde referenties bij de opdracht
Evi Petersen and Andrew J. Martin.Ecopsychology.Mar 2021.37-47.http://doi.org/10.1089/eco.2020.0032
Petersen, E., Fiske, A. P., & Schubert, T. W. (2019). The role of social relational emotions for human-nature connectedness. Frontiers in psychology, 10, 2759.
Grimwood, B. S. (2017). An ecofeminist narrative of urban nature connection. Leisure Sciences, 39(6), 506-523. (indirecte link: verbondenheid in de urban community gaat samen met natuurverbondenheid)